مطالب مرتبط
بیشتر بخوانید
سرطان دهانه رحم: عوامل خطر و روش‌های پیشگیری
تاریخ انتشار
۱۵ مرداد ۱۴۰۳
سرطان دهانه رحم یک بیماری جدی اما قابل پیشگیری است که بر روی سلول‌های پوشاننده دهانه رحم تأثیر می‌گذارد. آشنایی با اینکه سرطان دهانه رحم چیست و علل و علائم آن تاثیر این بیماری را به میزان قابل توجهی کاهش می‌دهد پس با این مقاله از سایت دکتر سمیرا ازقندی همراه باشید.
سرطان دهانه رحم چیست؟
سرطان دهانه رحم نوعی سرطان است که در سلول‌های پوشاننده دهانه رحم که قسمت پایینی رحم است که به واژن متصل شده شروع می‌شود. این بیماری زمانی رخ می‌دهد که سلول‌های دهانه رحم به طور غیر قابل کنترلی رشد می‌کنند. آشنایی با سرطان دهانه رحم بسیار مهم است زیرا تشخیص و درمان زودهنگام آن می‌تواند زندگی شما را نجات دهد.
شایع‌ترین نوع سرطان دهانه رحم کارسینوم سلول سنگفرشی است که حدود 70 درصد موارد ابتلا را تشکیل می‌دهد. این نوع بیماری از سلول‌های نازک و مسطح که در قسمت پایین دهانه رحم قرار دارند شروع می‌شود. دومین نوع این بیماری آدنوکارسینوم است که حدود 25 درصد موارد را تشکیل می‌دهد. آدنوکارسینوم در سلول‌های غده‌ای که قسمت بالایی دهانه رحم را پوشانده‌اند شروع می‌شود. تشخیص این نوع سرطان چالش برانگیزتر است زیرا در دهانه رحم بالاتر شروع می‌شود و به راحتی تشخیص داده نمی‌شود.
علائم سرطان دهانه رحم
شناخت علائم سرطان دهانه رحم برای تشخیص زودهنگام و درمان آن بسیار مهم است. این سرطان در مراحل اولیه و تغییرات پیش سرطانی در سلول‌های دهانه رحم اغلب علائم قابل توجهی ایجاد نمی‌کند. به همین دلیل است که غربالگری منظم دهانه رحم بسیار مهم است چون سلول‌های غیر طبیعی را قبل از ظاهر شدن این علائم شناسایی می‌کند:
- خونریزی واژینال بین پریودها:
خونریزی غیرمعمولی که خارج از چرخه قاعدگی طبیعی اتفاق می‌افتد یک علامت هشدار دهنده برای سرطان دهانه رحم است.
- خونریزی قاعدگی طولانی یا شدیدتر از حد معمول:
تغییرات قابل توجه در دوره مانند مدت زمان طولانی‌تر یا جریان شدیدتر خونریزی باید توسط پزشک بررسی شود.
- درد هنگام مقاربت:
ناراحتی یا درد در حین رابطه جنسی می‌تواند از علائم سرطان دهانه رحم باشد.
- خونریزی بعد از مقاربت:
هر گونه خونریزی پس از مقاربت باید توسط پزشک چک شود.
- درد لگن:
درد مداوم در ناحیه لگن می‌تواند از علائم سرطان دهانه رحم باشد.
- تغییرات در ترشحات واژن:
اگر متوجه ترشحات بیشتر از حد معمول شدید یا رنگ یا بوی شدید یا غیرعادی دارد بررسی این علامت ضروری است.
- خونریزی واژینال پس از یائسگی:
هر گونه خونریزی پس از رسیدن به یائسگی باید بلافاصله توسط پزشک بررسی شود.
عوامل خطر سرطان دهانه رحم
سرطان دهانه رحم در درجه اول ناشی از عفونت مداوم با انواع خاصی از ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) است. HPV یک ویروس رایج است که از طریق تماس جنسی منتشر می‌شود. بیشتر عفونت‌های HPV خود به خود برطرف می‌شوند و هیچ مشکلی ایجاد نمی‌کنند اما برخی از انواع پرخطر HPV می‌توانند منجر به سرطان دهانه رحم شوند. HPV بزرگترین عامل خطر برای این سرطان است که آشنایی و مدیریت این ویروس را ضروری می‌کند.
علاوه بر HPV چندین عامل دیگر خطر ابتلا به سرطان دهانه رحم را افزایش می‌دهند:
سیگار کشیدن:
سیگار بدن را در معرض مواد شیمیایی مضر قرار می‌دهد که در ایجاد سرطان دهانه رحم نقش دارند. احتمال ابتلا به سرطان دهانه رحم در زنانی که سیگار می‌کشند دو برابر بیشتر از افراد غیر سیگاری است. سیگار کشیدن غیرفعال یا قرار گرفتن در معرض دود دست دوم نیز این خطر را افزایش می‌دهد.
سیستم ایمنی ضعیف:
افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند مانند افراد مبتلا به HIV/AIDS یا کسانی که داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی مصرف می‌کنند در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به سرطان دهانه رحم هستند. سیستم ایمنی ضعیف مبارزه با عفونت‌ها از جمله HPV را برای بدن سخت می‌کند.
استفاده طولانی مدت از قرص‌های ضد بارداری:
شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد زنانی که به مدت پنج سال یا بیشتر از قرص‌های ضد بارداری خوراکی استفاده کردند افزایش خطر ابتلا به سرطان دهانه رحم را تجربه می‌کنند. البته این خطر بالا نیست و داروهای ضد بارداری خوراکی مزایای دیگری مانند کاهش خطر ابتلا به سرطان تخمدان و رحم دارند.
تشخیص سرطان دهانه رحم
تشخیص زودهنگام سرطان دهانه رحم به طور قابل توجهی شانس درمان موفقیت آمیز این بیماری را افزایش می‌دهد. غربالگری منظم موثرترین راه برای تشخیص تغییرات غیرطبیعی در دهانه رحم قبل از تبدیل شدن به سرطان است. انجمن سرطان آمریکا توصیه‌های غربالگری زیر را ارائه می‌دهد:
زنان زیر 25 سال:
این انجمن غربالگری را برای این گروه سنی توصیه نمی‌کند زیرا سرطان دهانه رحم در زنان جوان نادر است و عفونت‌های HPV در این گروه اغلب خود به خود برطرف می‌شود.
زنان 25 تا 65 سال:
افراد در این گروه سنی باید هر پنج سال یک بار آزمایش HPV انجام دهند. این آزمایش وجود انواع پرخطر HPV را در سلول‌های دهانه رحم بررسی می‌کند. گزینه دیگر انجام هر سه سال یکبار تست پاپ یا ترکیبی از تست پاپ و HPV به صورت هر پنج سال یکبار است.
زنان بالای 65 سال:
معمولاً غربالگری برای افرادی که در گذشته غربالگری کافی انجام داده‌اند توصیه نمی‌شود، مگر اینکه در معرض خطر بالای سرطان دهانه رحم باشند. این دسته شامل کسانی است که سابقه سرطان دهانه رحم یا ضایعات پیش سرطانی دارند.
تست اسمیر دهانه رحم که معمولا به نام تست پاپ شناخته می‌شود یک روش روتین است که در آن سلول‌های دهانه رحم جمع آوری شده و از نظر ناهنجاری مورد بررسی قرار می‌گیرند. این آزمایش تغییرات سلول‌های دهانه رحم را قبل از تبدیل شدن به سرطان شناسایی کند. انجام منظم تست پاپ تعداد موارد سرطان دهانه رحم و مرگ و میر را به میزان قابل توجهی کاهش داده است.
درمان سرطان دهانه رحم
گزینه‌های مختلفی در زمینه درمان سرطان دهانه رحم در دسترس شماست. انتخاب گزینه درمانی به عوامل مختلفی از جمله مرحله سرطان، سن بیمار و سلامت کلی بستگی دارد. درمان‌های اصلی سرطان دهانه رحم شامل جراحی، پرتودرمانی، شیمی درمانی یا ترکیبی از این روش‌هاست.
درمان مرحله اولیه سرطان
گزینه‌های درمانی برای سرطان دهانه رحم در مراحل اولیه یعنی زمانی که سرطان هنوز به دهانه رحم محدود می‌شود به طور کلی میزان موفقیت خوبی دارند. رایج ترین درمان این سرطان در مراحل اولیه جراحی است. جراحی شامل برداشتن بافت سرطانی از دهانه رحم است. در برخی موارد عمل جراحی شامل هیسترکتومی ساده (برداشتن رحم و دهانه آن) یا هیسترکتومی رادیکال (برداشتن زحم، دهانه آن، بخشی از واژن و غدد لنفاوی مجاور) می‌شود.
علاوه بر جراحی از پرتودرمانی نیز استفاده می‌شود. پرتودرمانی از اشعه ایکس پرانرژی یا انواع دیگر پرتوها برای از بین بردن سلول‌های سرطانی استفاده می‌کند. می‌توان از این روش به تنهایی یا همراه با جراحی استفاده کرد. گاهی اوقات پرتودرمانی پس از جراحی برای از بین بردن سلول‌های سرطانی باقی مانده و کاهش خطر عود سرطان انجام می‌شود.
درمان مرحله پیشرفته سرطان
درمان سرطان دهانه رحم در مراحل پیشرفته یعنی زمانی که سرطان به خارج از دهانه رحم گسترش یافته پیچیده‌تر می‌شود. جراحی معمولاً در این مرحله گزینه مناسبی نیست و در عوض ترکیبی از پرتودرمانی و شیمی درمانی استفاده می‌شود.
پرتودرمانی: این روش هدف قرار دادن ناحیه لگن با پرتوهای پر انرژی برای از بین بردن سلول‌های سرطانی است. پرتودرمانی می‌تواند عوارض جانبی مانند اسهال، حالت تهوع، تحریک مثانه و باریک شدن واژن ایجاد کند. برخی از این عوارض جانبی ممکن است تا پس از تکمیل درمان ظاهر نشوند.
شیمی درمانی: در این درمان از دارو برای از بین بردن سلول‌های سرطانی استفاده می‌شود. شیمی درمانی برای درمان سرطانی که جراحی قادر به حذف آن نیست یا برای کاهش علائم در مراحل پیشرفته استفاده شود. عوارض جانبی رایج شیمی درمانی شامل اسهال، حالت تهوع، ریزش مو، خستگی و ناباروری است.
مراقبت‌های پس از درمان سرطان دهانه رحم
پس از درمان سرطان دهانه رحم، مراقبت‌های پس از درمان نقش بسیار مهمی در بهبود کامل و پیشگیری از عود بیماری ایفا می‌کنند. دکتر سمیرا ازقندی تأکید می‌کند که پیگیری‌های منظم پزشکی، توجه به تغذیه سالم، و حفظ سبک زندگی فعال از جمله عوامل کلیدی در این مرحله هستند.
- پیگیری‌های پزشکی منظم: پس از اتمام دوره درمان، باید به صورت منظم به پزشک معالج مراجعه کنید تا وضعیت سلامت شما را بررسی کرده و از هرگونه عود احتمالی سرطان پیشگیری کند. این مراجعه‌ها ممکن است شامل تست‌های پاپ، آزمایش‌های خون و تصویربرداری‌های مختلف باشد.
- تغذیه سالم: حفظ یک رژیم غذایی متعادل و غنی از مواد مغذی می‌تواند به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک کرده و فرایند بهبودی را تسریع کند. مصرف میوه‌ها، سبزیجات، پروتئین‌های سالم و غلات کامل توصیه می‌شود.
- فعالیت بدنی: ورزش منظم و حفظ وزن سالم می‌تواند به بهبود کلی سلامتی و کاهش خطر عود سرطان کمک کند. البته قبل از شروع هر نوع برنامه ورزشی جدید، باید با پزشک خود مشورت کنید.
- حمایت روانی: پس از درمان سرطان، ممکن است با چالش‌های روانی مواجه شوید. دکتر سمیرا ازقندی پیشنهاد می‌کند که در صورت نیاز از خدمات مشاوره و روان‌درمانی استفاده کنید تا به بهبود روحی و روانی خود کمک کنید.
- اجتناب از سیگار و الکل: ترک سیگار و کاهش مصرف الکل می‌تواند به بهبود سلامت عمومی و کاهش خطر بازگشت سرطان کمک کند.
با رعایت این نکات و پیگیری منظم، می‌توانید به بازگشت به زندگی عادی خود کمک کرده و سلامتی خود را بهبود بخشید. دکتر سمیرا ازقندی معتقد است که مراقبت‌های پس از درمان به اندازه خود درمان مهم هستند و می‌توانند نقش مهمی در بهبودی کامل و زندگی سالم‌تر داشته باشند.
پیشگیری از سرطان دهانه رحم
پیشگیری از سرطان دهانه رحم شامل اقدامات متعددی است که خطر ابتلا به این بیماری را به میزان قابل توجهی کاهش می‌دهد. این اقدامات شامل واکسیناسیون، رابطه جنسی ایمن، غربالگری منظم و ترک سیگار است.
واکسیناسیون HPV
موثرترین راه برای پیشگیری از سرطان دهانه رحم از طریق واکسن HPV است. واکسن HPV در برابر انواع پرخطر این بیماری که بیشترین احتمال ایجاد سرطان دهانه رحم را دارند محافظت می‌کند. این واکسن برای نوجوانان 11 تا 12 ساله (هم پسر و هم دختر) توصیه می‌شود اما می‌توان آن را از سن 9 سالگی تا 45 سالگی تزریق کرد. واکسیناسیون افراد قبل از قرار گرفتن در معرض HPV از طریق تماس جنسی برای اثربخشی واکسن بسیار مهم است.
رابطه جنسی ایمن
استفاده از کاندوم در طول رابطه جنسی به کاهش خطر عفونت HPV کمک می‌کند. کاندوم محافظت کاملی در برابر HPV ایجاد نمی‌کند اما شانس ابتلا به این ویروس را کاهش می‌دهد. محدود کردن تعداد شرکای جنسی نیز مفید است زیرا داشتن شرکای جنسی بیشتر خطر ابتلا به عفونت HPV را افزایش می‌دهد.
غربالگری منظم
غربالگری منظم دهانه رحم برای تشخیص زودهنگام تغییرات پیش سرطانی در دهانه رحم حیاتی است. تست پاپ و تست HPV ابزار ضروری برای تشخیص سلول‌های غیر طبیعی قبل از تبدیل شدن به سرطان هستند. زنان باید توصیه‌های پزشک خود را برای غربالگری دنبال کنند.
ترک سیگار
سیگار کشیدن خطر ابتلا به سرطان دهانه رحم را به خصوص در زنان مبتلا به HPV افزایش می‌دهد. ترک سیگار می‌تواند تا حد زیادی این خطر را کاهش دهد. با دنبال کردن منابع کمکی برای ترک سیگار سلامت کلی خود را بهبود می‌بخشید و خطر بسیاری از سرطان‌ها از جمله سرطان دهانه رحم را کاهش می‌دهید.
کلام آخر
در این مقاله دیدیم که سرطان دهانه رحم یک نگرانی مهم است اما با دانش بالا و اقدامات پیشگیرانه می‌توان تاثیر آن را تا حد زیادی به حداقل رساند. غربالگری‌های منظم و واکسیناسیون در پیشگیری از سرطان دهانه رحم و اطمینان از تشخیص زودهنگام در صورت بروز آن بسیار مهم هستند. با اطلاع‌رسانی و انجام اقدامات پیشگیرانه می‌توانیم به سوی آینده‌ای حرکت کنیم که سرطان دهانه رحم دیگر تهدیدی بزرگ برای سلامت زنان نباشد.
سرطان دهانه رحم یکی از بیماری‌های جدی است که با توجه به پیشرفت‌های علمی و پزشکی، قابل پیشگیری و درمان است. آگاهی از اینکه سرطان دهانه رحم چیست و علل، علائم و روش‌های پیشگیری از این بیماری می‌تواند نقش موثری در کاهش شیوع آن داشته باشد.
دکتر سمیرا ازقندی تأکید می‌کند که واکسیناسیون HPV و انجام تست‌های منظم غربالگری از مهم‌ترین اقداماتی هستند که هر زن باید در برنامه‌های بهداشتی خود جای دهد. با پیگیری دقیق و مشورت با پزشکان متخصص، می‌توانیم به سوی دنیایی بدون سرطان دهانه رحم گام برداریم.
اگر شما یا یکی از نزدیکانتان با این بیماری مواجه هستید، اطمینان حاصل کنید که به موقع به پزشک مراجعه کنید و از تمام امکانات درمانی موجود بهره‌مند شوید. سلامتی شما اولویت ماست.
منابع:
نظرات
