چرا پروکتوسکوپی انجام می‌شود؟ 🧐

سلامت دستگاه گوارش تأثیر مستقیمی بر کیفیت زندگی دارد و مشکلات مرتبط با روده و مقعد می‌توانند ناراحتی‌های جدی ایجاد کنند. یکی از روش‌های تشخیصی مهم برای بررسی بیماری‌های این ناحیه، پروکتوسکوپی است. این روش کم‌تهاجمی به پزشکان امکان می‌دهد تا داخل راست‌روده و بخش انتهایی کولون را با دقت بررسی کنند و در صورت نیاز، اقدامات لازم برای تشخیص و درمان را انجام دهند. در این مقاله از سایت دکتر سمیرا ازقندی، شما را با پروکتوسکوپی، کاربردهای آن، مراحل انجام، مراقبت‌های قبل و بعد از معاینه و تفاوت آن با سایر روش‌های تشخیصی آشنا خواهیم کرد تا با اطلاعات کافی به این روش پزشکی نگاه کنید.

پروکتوسکوپی چیست؟

پروکتوسکوپی یک روش پزشکی برای بررسی داخل رکتوم (راست‌روده) و بخش انتهایی کولون (روده بزرگ) است. این روش با استفاده از یک لوله نازک، سخت و دارای نور به نام پروکتوسکوپ انجام می‌شود که به پزشک اجازه می‌دهد تا پوشش داخلی رکتوم را مشاهده کرده و در صورت نیاز، نمونه‌برداری (بیوپسی) انجام دهد.

موارد کاربرد پروکتوسکوپی

پروکتوسکوپی برای تشخیص و ارزیابی بسیاری از مشکلات مقعدی و روده‌ای انجام می‌شود، از جمله:

• خونریزی مقعدی: بررسی علت خونریزی که ممکن است ناشی از هموروئید، پولیپ یا سرطان باشد.
• توده‌های غیرطبیعی: ارزیابی پولیپ‌ها، زائده‌های خوش‌خیم و بدخیم در رکتوم.
• یبوست یا تغییرات غیرعادی در دفع مدفوع: بررسی علت انسداد یا تغییر در الگوی حرکات روده.
• درد مقعدی یا رکتال: شناسایی علل درد مانند شقاق، التهاب یا عفونت‌ها.
• غربالگری سرطان رکتوم: به‌ویژه در افراد بالای ۵۰ سال یا کسانی که سابقه خانوادگی سرطان روده دارند.

چه کسانی به پروکتوسکوپی نیاز دارند؟

این روش برای بیمارانی که علائم خاصی دارند توصیه می‌شود، از جمله:

• خونریزی مقعدی یا مدفوع خونی
• درد و ناراحتی مداوم در ناحیه مقعد
• تغییرات ناگهانی در الگوی دفع مدفوع
• احساس انسداد یا فشار در مقعد
• سابقه خانوادگی سرطان روده
• تشخیص و بررسی بیماری‌هایی مانند هموروئید، شقاق مقعدی، پولیپ‌ها و التهاب‌های روده‌ای

چگونه پروکتوسکوپی انجام می‌شود؟

آمادگی قبل از پروکتوسکوپی: نکات مهمی که باید بدانید

برای اطمینان از انجام موفقیت‌آمیز پروکتوسکوپی، رعایت نکات زیر ضروری است:

1. تخلیه روده: پزشک ممکن است از شما بخواهد که از ملین یا تنقیه (انما) استفاده کنید تا رکتوم کاملاً تخلیه شود.
2. ناشتا بودن: در برخی موارد توصیه می‌شود که چند ساعت قبل از معاینه از خوردن غذا خودداری کنید.
3. اطلاع‌رسانی به پزشک: اگر داروهای رقیق‌کننده خون مصرف می‌کنید یا بیماری خاصی دارید، حتماً به پزشک اطلاع دهید.
4. پوشیدن لباس راحت: بهتر است لباس راحت بپوشید تا در طول معاینه احساس بهتری داشته باشید.

به نقل از سایت Cleveland Clinic، پروکتوسکوپی (سیگموئیدوسکوپی سخت) روشی است که برای بررسی داخل راست‌روده و مقعد استفاده می‌شود. در این روش، پزشک از ابزاری به نام پروکتوسکوپ که یک لوله توخالی با یک چراغ کوچک در انتهای آن است، استفاده می‌کند تا به دنبال تومورها، پولیپ‌ها، التهاب، خونریزی یا هموروئیدها بگردد. همچنین، این روش می‌تواند برای نمونه‌برداری از بافت‌ها جهت بررسی‌های بیشتر و به عنوان ابزاری برای غربالگری سرطان مورد استفاده قرار گیرد.

مراحل انجام پروکتوسکوپی: از ابتدا تا انتها

معمولاً در یک کلینیک یا بیمارستان انجام می‌شود و مراحل آن شامل:

1. وضعیت بیمار: بیمار روی تخت معاینه دراز کشیده و پاهای خود را جمع می‌کند.
2. استفاده از ژل لغزنده: برای کاهش ناراحتی، پزشک از ژل مخصوصی برای تسهیل ورود پروکتوسکوپ استفاده می‌کند.
3. وارد کردن پروکتوسکوپ: دستگاه به‌آرامی وارد رکتوم می‌شود و پزشک با استفاده از نور داخلی، وضعیت دیواره‌های داخلی را مشاهده می‌کند.
4. بررسی و نمونه‌برداری: در صورت نیاز، پزشک نمونه‌ای از بافت را برای بررسی‌های بیشتر برمی‌دارد.
5. پایان معاینه: کل فرآیند معمولاً ۱۰ تا ۱۵ دقیقه طول می‌کشد.

عوارض و خطرات پروکتوسکوپی

پروکتوسکوپی معمولاً ایمن است، اما ممکن است عوارض نادری مانند:

• درد یا ناراحتی خفیف در مقعد
• خونریزی جزئی (در صورت نمونه‌برداری)
• در موارد نادر، آسیب یا سوراخ شدن دیواره رکتوم رخ دهد.

برای کاهش این عوارض، توصیه می‌شود:

• پس از معاینه مایعات فراوان مصرف کنید.
• از غذاهای سبک و کم‌چرب استفاده کنید.
• در صورت خونریزی شدید یا درد غیرعادی، سریعاً به پزشک مراجعه کنید.

تفاوت پروکتوسکوپی با سیگموئیدوسکوپی و کولونوسکوپی

پروکتوسکوپی به تشخیص طیف گسترده‌ای از بیماری‌های مقعد و روده کمک می‌کند، از جمله:

• هموروئید داخلی و خارجی
• شقاق مقعدی
• پولیپ‌های روده‌ای
• التهاب‌های مزمن مانند کولیت اولسراتیو
• تومورها و سرطان‌های اولیه در رکتوم

پروکتوسکوپی برای تشخیص سرطان روده: چقدر مؤثر است؟

یکی از مهم‌ترین کاربردهای پروکتوسکوپی، تشخیص زودهنگام سرطان روده است. اگرچه این روش کل روده بزرگ را بررسی نمی‌کند، اما می‌تواند توده‌های غیرطبیعی یا تغییرات مخاطی را که نشانه اولیه سرطان هستند، شناسایی کند. در صورتی که پزشک مشکوک به سرطان باشد، ممکن است انجام کولونوسکوپی را توصیه کند.

بعد از پروکتوسکوپی چه باید کرد؟ مراقبت‌های بعد از معاینه

پس از انجام پروکتوسکوپی، بیماران می‌توانند به فعالیت‌های عادی خود بازگردند، اما بهتر است نکات زیر را رعایت کنند:

• استراحت کافی: اگر احساس ناراحتی دارید، چند ساعت استراحت کنید.
• مصرف مایعات: نوشیدن آب کافی به کاهش هرگونه ناراحتی کمک می‌کند.
• توجه به علائم غیرعادی: در صورت خونریزی شدید یا درد طولانی‌مدت، به پزشک مراجعه کنید.

کلام آخر

پروکتوسکوپی یک روش تشخیصی سریع و ایمن است که به پزشکان کمک می‌کند تا مشکلات مقعد و رکتوم را به‌دقت بررسی کنند. اگر علائمی مانند خونریزی مقعدی، درد یا تغییرات غیرعادی در دفع دارید، انجام این معاینه می‌تواند به تشخیص به‌موقع بیماری‌ها کمک کند.