مطالب مرتبط
بیشتر بخوانید
خون مخفی در مدفوع نشانه چیست؟
تاریخ انتشار
۱۰ شهریور ۱۴۰۳
آیا تا به حال بعد از دستشویی رفتن متوجه خون شدید؟ وجود خون در مدفوع نشانه این است که ممکن است مشکلی در سیستم گوارش شما وجود داشته باشد. این علامت می‌تواند به دلیل موضوعی نسبتاً بی ضرر مانند هموروئید باشد یا ممکن است درگیر بیماری جدی‌تری مانند سرطان شده باشید. برای اینکه بدانید خون مخفی در مدفوع نشانه چیست با این مقاله از سایت دکتر سمیرا ازقندی همراه باشید.
خون مخفی در مدفوع چیست؟
خون در مدفوع می‌تواند به طرق مختلف ظاهر شود و دانستن تفاوت بین خون قابل مشاهده و مخفی بسیار مهم است. خون قابل مشاهده خونی است که وقتی به مدفوع خود نگاه می‌کنید می‌توانید آن را ببینید. این خون می‌تواند به صورت رگه‌های قرمز روشن روی سطح مدفوع یا به صورت مدفوع تیره و قیری ظاهر شود. این نوع خون راحت قابل تشخیص است و می‌تواند شما را وادار کند که فوراً به دنبال مشاوره پزشکی باشید.
خون مخفی صرفا با نگاه کردن به مدفوع قابل مشاهده نیست یعنی مقدار خون آنقدر کم است که با چشم غیرمسلح قابل تشخیص نمی‌باشد. این خون حتی اگر مخفی باشد همچنان می‌تواند نشان دهنده یک مشکل جدی در بدن شما باشد. پزشکان روی آن اسم «خون مخفی» گذاشتند و برای تشخیص آن نیاز به آزمایش‌های خاصی دارد.
وجود خون مخفی در مدفوع می‌تواند نشانه خونریزی در جایی از دستگاه گوارش مانند معده، روده یا روده بزرگ باشد. این خونریزی می‌تواند ناشی از بیماری‌های مختلفی باشد که تمام آنها کشنده نیستند. برای مثال زخم، پولیپ و سرطان همگی می‌توانند باعث نشت مقدار کمی خون به دستگاه گوارش شوند که منجر به خون مخفی در مدفوع می‌شود.
علل شایع خون مخفی در مدفوع
دلایل مختلفی وجود دارد که ممکن است خون مخفی در مدفوع شما ظاهر شود. برخی از این علل نسبتا بی ضرر هستند اما بیماری‌هایی هم هستند که نیاز به مراقبت فوری پزشکی دارند. در این بخش مقاله برخی از شایع‌ترین علل خون مخفی در مدفوع را بررسی کردیم:
- هموروئید: هموروئید یا بواسیر رگ‌های خونی متورم رکتوم یا مقعد هستند که می‌توانند در حین اجابت مزاج خونریزی کنند. این یکی از شایع‌ترین علل خون قابل مشاهده در مدفوع است، به خصوص اگر خون قرمز روشن باشد. هموروئید می‌تواند ناراحت کننده باشد و باعث خونریزی شود اما معمولا جدی نیست و می‌تواند با تغییر سبک زندگی یا داروهای بدون نسخه درمان شود.
- شقاق مقعد: شقاق مقعدی پارگی‌های کوچکی در پوشش مقعد است که اغلب به دلیل دفع سخت مدفوع ایجاد می‌شود. شقاق مانند بواسیر می‌تواند باعث ظاهر شدن خون قرمز روشن روی دستمال یا کاسه توالت شود. شقاق مقعدی دردناک بوده اما معمولاً با مراقبت مناسب خود به خود بهبود می‌یابد.
- دیورتیکولوز: دیورتیکولوز زمانی رخ می‌دهد که کیسه‌های کوچکی به نام دیورتیکول در دیواره‌های روده بزرگ ایجاد می‌شود. این کیسه‌ها گاهی اوقات ممکن است خونریزی کنند و منجر به خون مخفی در مدفوع می‌شوند. خونریزی ناشی از دیورتیکولوز معمولاً بدون درد است و می‌تواند قابل مشاهده یا مخفی باشد.
- پولیپ: پولیپ‌ها توده‌هایی هستند که می‌توانند در پوشش داخلی روده بزرگ یا راست روده ایجاد شوند. بیشتر پولیپ‌ها خوش خیم هستند اما بعضی از پولیپ‌ها می‌توانند در طول زمان به سرطان تبدیل شوند. پولیپ‌ها گاهی اوقات می‌توانند باعث نشت مقدار کمی خون مخفی به مدفوع شوند که ممکن است بدون آزمایش قابل تشخیص نباشد.
- زخم: زخم‌ها می‌توانند در پوشش معده یا روده کوچک ایجاد شوند. این زخم‌ها می‌توانند باعث خونریزی شوند که منجر به خون مخفی در مدفوع می‌شود. اگر خونریزی کم باشد ممکن است قابل مشاهده نباشد اما همچنان می‌توان آن را از طریق آزمایش خون مخفی در مدفوع تشخیص داد.
- بیماری التهاب روده (IBD): بیماری‌هایی مانند بیماری کرون و کولیت اولسراتیو در دسته بیماری‌های التهابی روده (IBD) قرار می‌گیرند. این بیماری‌ها باعث التهاب در دستگاه گوارش می‌شوند که می‌تواند منجر به خونریزی شود. خون ممکن است قابل مشاهده باشد یا به صورت خون مخفی در مدفوع خودش را نشان بدهد.
- سرطان: یکی از جدی ترین علل خون مخفی در مدفوع سرطان به ویژه سرطان روده بزرگ است. سرطان کولورکتال می‌تواند باعث خونریزی شود که قابل مشاهده یا نامرئی است. تشخیص خون مخفی در مدفوع می‌تواند یک علامت هشدار دهنده اولیه سرطان باشد و به همین دلیل است که آزمایش‌های غربالگری بسیار مهم هستند.
خون مخفی در مدفوع نگران کننده است زیرا اغلب تا زمانی که از طریق آزمایش غربالگری تشخیص داده نشود مورد توجه قرار نمی‌گیرد. این یعنی فردی ممکن است یک بیماری زمینه‌ای مانند پولیپ یا سرطان داشته باشد و حتی آن را نداند. تشخیص خون مخفی در مدفوع یکی از راه‌های کلیدی برای تشخیص زودهنگام این بیماری‌ها قبل از تبدیل شدن به یک بیماری کشنده است.
تشخیص زودهنگام برای درمان بیماری‌های جدی مانند سرطان بسیار مهم است. هر چه مشکل زودتر پیدا شود گزینه‌های بیشتری برای درمان وجود دارد و شانس بهبودی کامل بیشتر می‌شود. به همین دلیل است که آزمایش‌های غربالگری که می‌توانند خون مخفی در مدفوع را تشخیص دهند بسیار مهم هستند، به‌ویژه برای افرادی که در معرض خطر بالاتر ابتلا به سرطان روده می‌باشند.
غربالگری خون مخفی در مدفوع
غربالگری خون مخفی در مدفوع گامی حیاتی در تشخیص زودهنگام سرطان کولورکتال و سایر بیماری‌های دستگاه گوارش است. تشخیص این خون مخفی را می‌توان از طریق آزمایش‌های غربالگری خاص مانند آزمایش خون مخفی مدفوع (FOBT) و نوع پیشرفته آن یعنی آزمایش ایمونوشیمیایی مدفوع (FIT) انجام داد که در این بخش مقاله به این روش‌های نجات بخش می‌پردازیم.
آزمایش خون مخفی مدفوع
آزمایش خون مخفی مدفوع (FOBT) یک ابزار غربالگری غیر تهاجمی است که برای تشخیص خون مخفی در مدفوع استفاده می‌شود. آزمایش خون مخفی مدفوع با تحلیل نمونه کوچکی از مدفوع برای تشخیص وجود خون عمل می‌کند. از آنجایی که خون در مدفوع می‌تواند از منابع مختلفی باشد این آزمایش یک غربالگری اولیه برای تعیین این است که آیا به بررسی بیشتر نیاز است یا خیر. اگر آزمایش خون مخفی مدفوع خون را تشخیص دهد آزمایش‌های اضافی مانند کولونوسکوپی برای تعیین محل منبع خونریزی توصیه می‌شود.
دو نوع اصلی آزمایش خون مخفی مدفوع وجود دارد: آزمایش خون مخفی مدفوع گایاک (gFOBT) و آزمایش ایمونوشیمیایی مدفوع (FIT). هر دو آزمایش برای تشخیص خون مخفی در مدفوع طراحی شده‌اند اما در طرز کار و دقت متفاوت هستند:
آزمایش خون مخفی مدفوع گایاک
آزمایش خون مخفی مدفوع گایاک یکی از روش‌های سنتی است که برای تشخیص خون مخفی در مدفوع استفاده می‌شود. این آزمایش بر واکنش شیمیایی بین گایاک در کارت آزمایش و هِم در خون که جزئی از هموگلوبین است متکی می‌باشد. اگر خون در نمونه مدفوع وجود داشته باشد گایاک باعث تغییر رنگ در کارت آزمایش می‌شود که نشان دهنده نتیجه مثبت است.
برای انجام آزمایش خون مخفی مدفوع گایاک باید نمونه‌های کوچک مدفوع را از سه حرکت مختلف روده جمع آوری کنید. این نمونه‌ها معمولاً در طی چند روز انجام می‌شود تا شانس تشخیص خون افزایش یابد. هر نمونه روی کارت آزمایشی که با گایاک پوشیده شده آغشته می‌شود. سپس کارت بسته به کیت تست به آزمایشگاه فرستاده شده یا در خانه پردازش می‌شود.
گایاک روی کارت در حضور خون با هِم موجود در خون واکنش می‌دهد و باعث تغییر رنگ قابل مشاهده می‌شود. تغییر رنگ نشان دهنده وجود خون در مدفوع است که ممکن است برای تعیین علت نیاز به اقدامات تشخیصی بیشتری داشته باشد.
یکی از اشکالات اصلی آزمایش خون مخفی مدفوع گایاک این است که قبل از انجام تست به محدودیت‌های غذایی نیاز دارید. برخی از غذاها مانند گوشت قرمز، برخی سبزیجات و حتی برخی داروها می‌توانند باعث نتیجه مثبت کاذب شوند. این محدودیت‌ها ممکن است برای بیماران ناخوشایند باشد و روی دقت آزمایش تأثیر بگذارد.
تست ایمونوشیمیایی مدفوع
تست ایمونوشیمیایی مدفوع (FIT) یک نوع جدیدتر و پیشرفته تر آزمایش خون مخفی مدفوع است. این روش به دلیل حساسیت بالاتر، سهولت استفاده و محدودیت‌های غذایی کمتر نسبت به تست گایاک ترجیح داده می‌شود. تست ایمونوشیمیایی مدفوع با استفاده از آنتی بادی‌هایی که به طور خاص به جزء گلوبین هموگلوبین انسانی متصل می‌شوند خون مخفی در مدفوع را تشخیص می‌دهد. این تست بر خلاف تست گایاک که به هر هِمی از جمله منابع غذایی واکنش نشان می‌دهد مختص خون انسان است. این ویژگی FIT را دقیق تر می‌کند و احتمال نتیجه مثبت کاذب ناشی از غذا را کاهش می‌دهد.
تست ایمونوشیمیایی مدفوع نیز مانند تست گایاک به نمونه مدفوع نیاز دارد. تست ایمونوشیمیایی مدفوع معمولاً فقط به یک نمونه نیاز دارد که این روند را برای بیماران ساده‌تر می‌کند. نمونه مدفوع با استفاده از چوب یا برس مخصوصی که همراه با کیت FIT ارائه می‌شود جمع آوری می‌شود. نمونه سپس بسته به نوع کیت تست ایمونوشیمیایی مدفوع در یک ظرف قرار داده می‌شود یا روی کارت آزمایش اعمال می‌شود.
نمونه یا در خانه با نشانگر نتیجه آزمایش شده یا برای آنالیز به آزمایشگاه ارسال می‌شود. اگر آنتی بادی‌های موجود در آزمایش هموگلوبین انسانی را در مدفوع تشخیص دهند با آن واکنش نشان می‌دهند. نتیجه مثبت نشان دهنده وجود خون است که نیاز به بررسی بیشتر از طریق کولونوسکوپی یا سایر روش‌های تشخیصی را نشان می‌دهد.
یکی از مهمترین مزایای تست ایمونوشیمیایی مدفوع این است که قبل از انجام آزمایش به هیچ گونه محدودیت غذایی یا دارویی نیاز ندارید. این ویژگی باعث می‌شود تا بیماران نسبت به غربالگری رغبت بیشتری داشته باشند. بیماران در استفاده از FIT معمولاً فقط باید یک نمونه مدفوع تهیه کنند که باعث می‌شود این فرآیند ساده‌تر شود. برخی از کیت‌های تست ایمونوشیمیایی مدفوع به بیماران این امکان را می‌دهند که در خانه تست بگیرند و در عرض چند دقیقه نتایج را دریافت کنند.
چه کسی باید تست خون مخفی در مدفوع را انجام بدهد؟
تست‌هایی که معرفی کردیم به طور کلی برای افراد 45 ساله و بالاتر که در معرض متوسط خطر ابتلا به سرطان کولورکتال هستند توصیه می‌شود. این آزمایشات اغلب بخشی از برنامه‌های غربالگری معمول هستند و به طور معمول سالانه انجام می‌شوند. افرادی که در معرض خطر بالاتر ابتلا به سرطان کولورکتال هستند مانند کسانی که سابقه خانوادگی بیماری یا سابقه شخصی پولیپ دارند ممکن است نیاز داشته باشند که غربالگری را زودتر شروع کنند و آزمایش‌های مکرر را انجام دهند.
کولونوسکوپی
تست‌های تشخیص خون مخفی در مدفوع ابزارهای غربالگری ارزشمندی هستند اما کولونوسکوپی استاندارد طلایی تشخیص و پیشگیری از سرطان کولورکتال است. کولونوسکوپی نمایی مستقیم از کولون و رکتوم را ارائه می‌کند و به پزشکان اجازه می‌دهد پولیپ‌ها را قبل از تبدیل شدن به سرطان شناسایی و حذف کنند.
کولونوسکوپی یک روش تشخیصی است که در آن پزشک داخل کولون و رکتوم را با استفاده از کولونوسکوپ معاینه می‌کند. کولونوسکوپ یک لوله بلند و منعطف است که مجهز به یک دوربین فیلمبرداری کوچک و نور در انتهای آن است. دوربین تصاویر را به مانیتور منتقل می‌کند و به پزشک دید واضحی از پوشش روده بزرگ می‌دهد.
نحوه انجام کولونوسکوپی
بیمار باید قبل از کولونوسکوپی با تمیز کردن کولون آماده شود. این آماده سازی شامل پیروی از یک رژیم غذایی خاص و مصرف یک محلول ملین برای اطمینان از خالی بودن روده بزرگ است. فرآیند آماده سازی ناراحت کننده است اما برای یک تشخیص موفق ضروری می‌باشد.
در روز عمل، معمولاً به بیمار یک آرام‌بخش داده می‌شود تا به او کمک کند در طول کولونوسکوپی آرام شود و راحت بماند. آرام بخش به کاهش هرگونه درد نیز کمک می‌کند. پزشک کولونوسکوپ را به آرامی وارد رکتوم می‌کند و آن را در کل روده بزرگ پیش می‌برد. کولونوسکوپ در روده بزرگ حرکت می‌کند و پزشک به دقت پوشش داخلی را برای هر گونه ناهنجاری مانند پولیپ، تومور یا نواحی ملتهب بررسی می‌کند.
اگر پزشک در طول کولونوسکوپی پولیپ یا نواحی مشکوکی پیدا کند می‌تواند پولیپ‌ها را با استفاده از ابزارهای کوچکی که از کولونوسکوپ عبور می‌کند خارج کند. پزشک همچنین می‌تواند نمونه برداری انجام دهد که برای آنالیز بیشتر انجام می‌شود. بیمار پس از تمام شدن کولونوسکوپی برای مدت کوتاهی تحت نظر قرار می‌گیرد. اکثر بیماران می‌توانند روز بعد فعالیت‌های عادی خود را از سر بگیرند، اگرچه ممکن است کمی گرفتگی یا نفخ خفیف را تجربه کنند.
اثربخشی کولونوسکوپی
کولونوسکوپی موثرترین روش برای تشخیص پولیپ و سرطان کولورکتال است. کولونوسکوپی برخلاف تست‌های تشخیص خون مخفی در مدفوع که فقط می‌توانند وجود خون را تشخیص دهند به پزشکان اجازه می‌دهد تا کل کولون و رکتوم را مستقیماً مشاهده کنند. این معاینه جامع پزشکان را قادر می‌سازد تا پولیپ‌ها را قبل از اینکه شانس سرطانی شدن پیدا بکند شناسایی و حذف کنند. بر اساس تحقیقات انجام شده برداشتن پولیپ در حین کولونوسکوپی می‌تواند خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ را تا 90 درصد کاهش دهد.
کلام آخر
در این مقاله دیدیم وجود خون مخفی در مدفوع می‌تواند نگران‌کننده باشد اما مهم است که به خاطر داشته باشید این علامت می‌تواند ناشی از دلایل مختلفی باشد، از بیماری‌های نسبتاً خوش‌خیم مانند هموروئید گرفته تا مشکل جدی‌تری مانند خونریزی گوارشی یا سرطان کولورکتال. اگر متوجه خون مخفی در مدفوع خود شدید بسیار مهم است که با یک متخصص مشورت کرده تا علت آن را تعیین کنید.
منابع:
نظرات
