مطالب مرتبط
بیشتر بخوانید
سرطان غدد بزاقی: علائم، تشخیص و روش‌های درمان 🎗️
تاریخ انتشار
۱۱ مرداد ۱۴۰۳
سرطان غدد بزاقی یک سرطان نادر اما قابل توجه است که از غدد بزاقی منشأ می‌گیرد. غدد بزاقی برای تولید بزاق حیاتی هستند که به هضم غذا کمک می‌کند و دهان شما را مرطوب نگه می‌دارد. این سرطان اغلب با یک توده بدون درد در دهان یا فک ظاهر می‌شود و در صورت عدم درمان منجر به علائم جدی‌تری می‌شود. برای آشنایی با سرطان غدد بزاقی با این مقاله از سایت دکتر سمیرا ازقندی همراه باشید.
سرطان غدد بزاقی چیست؟
سرطان غدد بزاقی اصطلاحی است که برای توصیف تومورهای بدخیم (سرطانی) که در غدد بزاقی ظاهر شده استفاده می‌شود. این غدد برای تولید بزاق یا مایعی که به شروع فرآیند گوارش با تجزیه غذا کمک می‌کند ضروری هستند. بزاق همچنین دهان را مرطوب نگه می‌دارد و به بلع و تکلم کمک می‌کند. سرطان غدد بزاقی نادر است و این بیماری تنها حدود 1٪ از تمام تومورهای سر و گردن را تشکیل می‌دهد.
بدن شما دارای چندین غدد بزاقی است که در دهان و گلو قرار دارند. سه جفت اصلی غدد بزاقی عبارتند از:
- غدد پاروتید: این غدد بزرگترین غدد بزاقی هستند که در داخل هر گونه و درست جلوی گوش قرار دارند. تقریباً 70٪ از تمام تومورهای غدد بزاقی در غدد بناگوشی رخ می‌دهد.
- غدد زیر فکی: این غدد در زیر استخوان فک شما قرار دارند. حدود 10 تا 20 درصد تومورهای غدد بزاقی در غدد زیر فکی ایجاد می‌شوند.
- غدد زیر زبانی: این غدد در امتداد کف دهان و زیر زبان یافت می‌شوند. کمتر از 1٪ از تومورهای غدد بزاقی در اینجا رخ می‌دهند.
علاوه بر این غدد اصلی صدها غدد بزاقی کوچک در سرتاسر دهان و گلو پراکنده شده اند از جمله پوشش لب، زبان، داخل گونه ها، سینوس‌ها و تارهای صوتی.
انواع تومور غدد بزاقی
تومورهای غدد بزاقی به دو دسته خوش خیم و بدخیم دسته بندی می‌شوند. تومورهای خوش خیم غیرسرطانی هستند و به طور کلی به سایر قسمت‌های بدن گسترش نمی‌یابند. تومورهای بدخیم سرطانی هستند و این پتانسیل را دارند که به بافت‌های مجاور حمله کرده و به نواحی دیگر سرایت کنند.
شایع ترین انواع سرطان غدد بزاقی در میان تومورهای بدخیم عبارتند از:
- کارسینوم موکواپیدرموئید: این نوع حدود 30 تا 40 درصد از کل تومورهای بدخیم غدد بزاقی را تشکیل می‌دهد. این نوع می‌تواند در هر یک از غدد بزاقی رخ دهد اما بیشتر در غدد پاروتید یافت می‌شود.
- کارسینوم کیستیک آدنوئید: این نوع حدود 10-15 درصد از کل تومورهای بدخیم غدد بزاقی را تشکیل می‌دهد. این نوع تومور تمایل به رشد آهسته دارد اما می‌تواند به سایر قسمت‌های بدن گسترش یابد.
علائم سرطان غدد بزاقی
سرطان غدد بزاقی اغلب بدون علائم قابل توجه شروع می‌شود که تشخیص آن را در مراحل اولیه دشوار می‌کند. با این حال با رشد تومور علائم متعددی ظاهر می‌شود که در ادامه آنها را مرور می‌کنیم. تشخیص زودهنگام این علائم منجر به تشخیص و درمان به موقع می‌شود که برای بهبود پیش آگهی بسیار مهم است.
توده بدون درد: یکی از شایع ترین علائم سرطان غدد بزاقی وجود یک توده بدون درد یا تورم در دهان، گونه، فک یا گردن است. معمولا وقتی این توده را لمس می‌کنید سفت است و در طول زمان به کندی رشد می‌کند.
ضعف یا بی حسی صورت: تومور با رشد خود به اعصاب صورت فشار وارد می‌کند و منجر به ضعف یا بی حسی در ناحیه آسیب دیده می‌شود. این امر ممکن است باعث ایجاد مشکل در حرکت عضلات صورت شده و منجر به ظاهر نامتقارن شود.
درد مداوم: برخی افراد مبتلا به سرطان غدد بزاقی درد مداوم را در صورت، گردن، فک یا دهان خود تجربه می‌کنند. این درد می‌تواند دائمی باشد یا ممکن است بیاید و برود.
دشواری در بلع: تومورهایی که در داخل یا نزدیک گلو قرار دارند باعث مشکل در بلع (دیسفاژی) می‌شوند. این علامت ممکن است خوردن یا نوشیدن را سخت کند.
مشکل در باز کردن کامل دهان: وجود تومور در نزدیکی فک یا دهان می‌تواند حرکت را محدود کرده و باز کردن کامل دهان را دشوار کند.
خونریزی از دهان: سرطان غدد بزاقی در برخی موارد می‌تواند باعث خونریزی غیر قابل توضیح در دهان شود. این علامت می‌تواند نشانه‌ای از مرحله پیشرفته سرطان باشد.
مهم است که توجه داشته باشید که این علائم می‌تواند ناشی از سایر بیماری‌های خفیف نیز باشد. با این حال اگر هر یک از این علائم به ویژه ظاهر شدن یک توده را تجربه کردید باید برای ارزیابی کامل به متخصص مراجعه کنید.
علت ایجاد سرطان غدد بزاقی
علت دقیق سرطان غدد بزاقی در بسیاری از موارد ناشناخته باقی مانده است. اعتقاد بر این است که تومورهای غدد بزاقی زمانی اتفاق می‌افتند که سلول‌های غدد بزاقی تغییراتی در DNA خود ایجاد می‌کنند. DNA سلول حاوی دستورالعمل‌هایی است که به سلول می‌گوید چه کاری انجام دهد. DNA سلول‌های سالم دستورالعمل‌هایی را برای رشد و تکثیر با سرعت تعیین‌شده می‌دهد. این دستورالعمل‌ها به سلول‌ها می‌گویند که در زمان معینی بمیرند.
تغییرات ذکر شده در سلول‌های تومور باعث ارسال دستورالعمل‌های متفاوتی می‌شود. این تغییرات به سلول‌های تومور می‌گوید که به سرعت سلول‌های بیشتری بسازند. سلول‌های تومور زمانی می‌توانند به زندگی خود ادامه دهند که سلول‌های سالم بمیرند که این امر باعث ایجاد سلول‌های اضافی و سرطان غدد بزاقی می‌شود.
سلول‌های سرطانی با گذشت زمان شکسته شده و به سایر قسمت‌های بدن گسترش یابند. تومورهای بدخیم غدد بزاقی پتانسیل انتشار (متاستاز) به سایر قسمت‌های بدن را دارند. این می‌تواند از طریق جریان خون یا سیستم لنفاوی رخ دهد. هنگامی که سرطان به خارج از محل اصلی گسترش می‌یابد، درمان آن دشوارتر می‌شود.
عوامل خطر سرطان غدد بزاقی
علل دقیق این بیماری به طور کامل شناخته نشده اما عوامل متعددی با افزایش خطر ابتلا به سرطان غدد بزاقی مرتبط است:
قرار گرفتن در معرض اشعه: قرار گرفتن در معرض تشعشعا، به ویژه در ناحیه سر و گردن می‌تواند خطر ابتلا به سرطان غدد بزاقی را افزایش دهد. این عامل شامل پرتودرمانی برای سایر سرطان‌ها یا قرار گرفتن در معرض اشعه از منابع محیطی است.
مشاغل خاص: مشاغلی که در معرض قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی و مواد خاص هستند با خطر بالاتر سرطان غدد بزاقی مرتبط هستند. این مشاغل شامل لوله کشی، لاستیک سازی، کار در معدن آزبست و چرم سازی است.
عفونت‌های ویروسی: برخی از عفونت‌های ویروسی مانند ویروس اپشتین بار (EBV) و ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) با افزایش خطر ابتلا به انواع خاصی از سرطان غدد بزاقی مرتبط است. البته این عفونت‌ها به طور مستقیم باعث سرطان نمی‌شوند و تحقیقات بیشتری برای فهمیدن نحوه ارتباط این بیماری‌ها مورد نیاز است.
پیشگیری از سرطان غدد بزاقی
هیچ راه تضمینی برای پیشگیری از ابتلا به سرطان غدد بزاقی وجود ندارد اما اقداماتی هست که می‌توانید برای کاهش خطر مبتلا شدن به این سرطان انجام دهید:
از دخانیات خودداری کنید
یکی از موثرترین راه‌ها برای کاهش خطر ابتلا به سرطان اجتناب از مصرف دخانیات است. سیگار یک عامل خطر شناخته شده برای بسیاری از انواع سرطان از جمله سرطان غدد بزاقی است. ترک سیگار می‌تواند به میزان قابل توجهی خطر ابتلا را کاهش دهد و سلامت کلی شما را بهبود ببخشد.
مصرف الکل را محدود کنید
نوشیدن الکل خطر ابتلا به سرطان غدد بزاقی را افزایش می‌دهد. محدود کردن مصرف الکل می‌تواند به کاهش این خطر کمک کند. اگر می‌خواهید الکل بنوشید این کار را در حد اعتدال انجام دهید.
از خود در برابر اشعه محافظت کنید
قرار گرفتن در معرض اشعه به ویژه در ناحیه سر و گردن خطر ابتلا به سرطان غدد بزاقی را افزایش می‌دهد. اگر برای بیماری دیگری به پرتو درمانی نیاز دارید با پزشک خود در مورد خطرات و مزایای احتمالی آن صحبت کنید. اقدامات احتیاطی را برای محدود کردن قرار گرفتن غیر ضروری در معرض تشعشعات ناشی از منابع محیطی انجام دهید.
آیا سرطان غدد بزاقی قابل درمان است؟
اگر سرطان غدد بزاقی به موقع تشخیص داده شده و درمان شود اکثر افراد به طور کامل پس از درمان تومور غدد بزاقی بهبود می‌یابند. البته پیش آگهی به عوامل مختلفی از جمله نوع و مرحله سرطان، اندازه تومور، گسترش سرطان و سلامت کلی بیمار بستگی دارد.
اندازه تومور: درمان تومورهای کوچکتر به طور کلی آسانتر است و پیش آگهی بهتری نسبت به تومورهای بزرگتر دارند.
گسترش سرطان: اگر سرطان به غدد بزاقی محدود شود، پیش آگهی بهتری از گسترش آن به سایر قسمت‌های بدن دارد.
عود: سرطانی که پس از درمان برگشته (عود کرده است) می‌تواند درمان چالش برانگیزتری داشته باشد و پیش آگهی ضعیف‌تری به همراه خواهد داشت.
نوع غده بزاقی: بسته به اینکه سرطان در کدام غده بزاقی شروع شده پیش آگهی بیماری متفاوت خواهد بود. برای مثال تومورهای غدد پاروتید اغلب پیش آگهی بهتری نسبت به غدد بزاقی زیرزبانی یا کوچک دارند.
ناهنجاری سلولی: اینکه سلول‌های سرطانی چگونه در زیر میکروسکوپ غیرطبیعی ظاهر می‌شوند (درجه بافت شناسی) نیز می‌تواند بر پیش آگهی تأثیر بگذارد. سلول‌های غیرطبیعی بیشتر در نمونه معمولاً نشان دهنده سرطان تهاجمی‌تر است.
نرخ بقای سرطان غدد بزاقی
میزان بقای سرطان غدد بزاقی بر اساس نوع و محل سرطان متفاوت است. این نرخ بقا از تحقیقاتی گرفته شده که تعداد افراد مبتلا به سرطان خاص در طی یک دوره معمولاً پنج سال از درگیری با این بیماری زنده بیرون آمدند.
- کارسینوم موکواپیدرموئید: میزان بقای این نوع سرطان از 75% تا 90% در پنج سال متغیر است.
- کارسینوم کیستیک آدنوئید: این نوع سرطان تمایل به رشد آهسته دارد و میزان بقای آن در پنج سال به طور کلی کمتر از کارسینوم موکواپیدرموئید است.
- تومورهای موضعی: اگر تومور فقط در غده بزاقی باشد میزان بقا به 94 درصد می‌رسد.
کلام آخر
آشنایی با سرطان غدد بزاقی برای تشخیص زودهنگام و درمان موثر ضروری است و با شناخت علائم، عوامل خطر و اتخاذ تدابیر پیشگیرانه می‌توانید گام‌های موثری در جهت حفظ سلامت خود بردارید. معاینات منظم و مشاوره با پزشک در صورت بروز علائم برای مدیریت و درمان این سرطان نادر بسیار مهم است.
سرطان غدد بزاقی یکی از نادرترین انواع سرطان‌هاست که با تشخیص و درمان زودهنگام، می‌توان شانس بهبودی کامل را افزایش داد. دکتر سمیرا ازقندی تأکید می‌کند: آگاهی از علائم و عوامل خطر این بیماری می‌تواند به تشخیص زودهنگام و درمان مؤثر کمک کند. توجه به سلامت دهان و گلو، پرهیز از دخانیات و مصرف معتدل الکل، و محافظت در برابر اشعه‌های مضر از جمله اقدامات مهمی هستند که می‌توانند خطر ابتلا به این سرطان را کاهش دهند.
بیماران باید با پزشکان متخصص خود مشورت کرده و از تمامی امکانات و روش‌های درمانی موجود بهره‌مند شوند تا به بهترین نتایج درمانی دست یابند.
منابع:
نظرات
